مطالعه کانی سازی در زون هیپوژن و سوپرژن کانسار سرب و روی کوشک- ناحیه بافق-ایران مرکزی

کانسار سرب و روی کوشک در 45 کیلومتری شمال شرقی بافق، در بلوک پشت بادام در ایران مرکزی، بین دو گسل پشت بادام و کوهبنان واقع است. کارهای مطالعاتی روی این ناحیه با انجام مطالعات کتابخانه ای، صحرایی و آزمایشگاهی دنبال شد. پس از بررسی جزئیات زمین شناسی صحرائی منطقه، بسیاری از نمونه ها توسط میکروسکوپ نوری مطالعه گشته و سپس آنالیز کل نمونه ها توسط xrf صورت گرفته و کانی های آنها تشخیص داده شدند و ترکیب کانی ها نیز با استفاده از روش xrd و epma مورد مطالعه قرار گرفته است. قدیمی ترین واحد زمین شناسی این بلوک توالی ضخیمی از یک کمپلکس متامورفیک مربوط به پرکامبرین است که خود مجموعه ای از سنگ های آذرین، رسوبی، دگرگونی و متاسوماتیک را در بر می گیرد. کانسار کوشک یک توالی اینفراکامبرین- کامبرین تحت عنوان سری ریزو تشکیل شده است. سری ریزو به ترتیب از قدیم به جدید شامل کربنات ها، شیل، ماسه سنگ، ریولیت و سنگ های آذرآواری است. سنگ های پرکامبرین به طور محلی توسط رسوبات پالئوزوئیک بالایی وژوراسیک زیرین پوشانده شده اند. کانی زایی ماسیو سولفید سرب وروی کوشک در واحد شیل سیاه رنگ رخ داده است که این واحد از قسمت زیرین توسط سنگ های آتشفشانی فلسیک و دولومیت احاطه شده و بخش فوقانی آن نیز توسط توف های اسیدی که خود شامل میان لایه هایی از دولومیت، شیل و آهک می-باشد، پوشانده شده است. توالی های پرکامبرین در کوشک تحت نفوذ یک سری دایک ها و استوک های بازیک تا اسیدی قرار گرفته است. این توالی ها با ماسه سنگ های ژوراسیک(ماسه سنگ شمشک) کنتاکت گسله دارد. سنگ های ولکانیک و پیروکلاستیک شامل ریولیت، توف ریولیتی، برش ریولیتی، داسیت و توف های داسیتی است. سنگ های پلوتونیک شامل دیوریت، سینیت و دیاباز است. کانسار متحمل دگرگونی ضعیفی در حد اسلیت شده است. سنگ های آتشفشانی در سری ماگمایی در محدوده کالک آلکالن تا کالک آلکالن غنی از پتاسیم قرار می گیرند که اشاره بر یک محیط تکتونیکی حاشیه قاره ای دارد درحالی که سنگ های پلوتونیک در محدوده wpg واقع می-شوند. کانی زایی در کانسار کوشک را می توان به دو مرحله اصلی تقسیم نمود که شامل: 1- هیپوژن 2- سوپرژن است. کانی زایی هیپوژن خود دارای دو تیپ مجزا است. الف) کانی زایی سولفیدی سرب و روی که به صورت عدسی سولفیدی با طول بیش از یک کیلومتر و امتداد کلی nw-se و شیب 40 تا 50 درجه به سمت غرب رخ داده است و ضخامت آن بین 1 تا 45 متر متغیر است. پاراژنز کانیایی در این عدسی به صورت ساده و شامل پیریت، اسفالریت و گالن است. اثری از سولفید مس در این کانسار مشاهده نمی شود. کانی های سولفیدی بافت های فرامبوئیدی، لایه ای، کلوفرم، توده ای، برشی و متحدالمرکز را از خود نشان می دهد. ب) کانی زایی اکسیدی که در داخل زون گسله رخ می دهد این بخش در جنوب عدسی سولفیدی واقع است و ارتباطی با کانی زایی سولفیدی ندارد. در کانسار سرب و روی کوشک محتوای آهن در اسفالریت بین 2/0 تا 8/0 درصد وزنی تغییر می کند در حالی که پیریت تغییر ترکیبی زیادی را نشان نمی دهد. مقدار نقره در تمامی نمونه های گالن برابر با صفر است. کانی زایی سوپرژن در بالای زون سولفیدی گسترش یافته و به صورت یک کلاهک به رنگ قرمز و زرد رخنمون دارد. زون سوپرژن شامل انواع بسیاری از کانی ها از جمله سولفات ها، فسفات ها کانی های رسی، کربنات های سرب و روی، اکسیدها و هیدروکسیدهای آهن است. کانسار کوشک از نظر بعضی خصوصیات مشابه ماسیو سولفید های ولکانوژنیک و از نظر بعضی خصوصیات مشابه ماسیو سولفید های با میزبان رسوبی(سدکس) است. شیل های میزبان کانسار داخل سکانس ضخیمی از مواد آتشفشانی- رسوبی(ریولیت و آندزیت های کالکوآلکالن) است که از این نظر کوشک مشابه ماسیو سولفید های ولکانوژنیک است. از طرف دیگر کانسار هندسهای صفحه ای دارد و استراتیفورم است و دارای لامیناسیون ریزی از پیریت توده ای، اسفالریت و گالن است و از این نظر کوشک مشابه ماسیو سولفید های با میزبان رسوبی است.